Системный подход к анализу психологических понятий: вклад В.А.Ганзена в развитие российской психологии

Авторы

  • Татьяна Ронгинская Зеленогурский университет, Польша, 65-417, Зелена Гура, ул. Лицеальна, 9

DOI:

https://doi.org/10.21638/spbu16.2022.105

Аннотация

Рассматривается принцип построения метода системного анализа объектов так называемого пентабазиса СПВЭИ, предложенного В. А.Ганзеном. Представлены основные положения системного подхода к изучению психологических объектов. Выделены четыре основные линии анализа: временнáя, пространственная, энергетическая и и информационная. Категория времени соотнесена с принципом повторяемости в функционировании объектов, пространственное описание отражает уравновешенность объектов в их взаимодействии, энергетическая составляющая определяет соподчиненность объектов описания, информационная линия анализа отвечает принципу соразмерности объектов. Представлено дихотомическое разделение четырех составляющих пентабазиса на основе противоположных тенденций функционирования объектов. Показаны примеры описательных характеристик различных объектов, соответствующие двум выделенным тенденциям в рамках каждой линии анализа. Предложенный В. А.Ганзеном метод системного анализа позволяет анализировать объекты различного содержания и концептуального происхождения. Представленный метод носит интердисциплинарный характер, отвечающий положениям системного подхода к описанию психологических категорий, включенных в функциональные связи с окружающей средой. Показано, что метод пентабазиса может рассматриваться как основа для проектирования диагностического инструментария с высокой степенью научной обоснованности и точности описания. В статье предложены примеры применения пентабазиса для анализа креативности и лояльности. Обосновано применение метода для анализа содержания этих категорий, носящих выраженный системный характер. Показан диагностический потенциал метода пентабазиса и дальнейшие возможности его развития для изучения и упорядочивания объектов описания в сложных и противоречивых взаимных отношениях посредством дихотомического деления элементов пентабазиса, позволяющего представлять объекты во всей сложности их взаимодействия.

Ключевые слова:

системное описание, пентабазис СПВЭИ, время, пространство, энергия, информация, соразмерность, соподчиненность, уравновешенность, повторяемость, креативность, лояльность

Скачивания

Данные скачивания пока недоступны.
 

Библиографические ссылки

Литература

Ганзен В.А. Системные описания в психологии. Л.: Изд-во Лен. гос. ун-та, 1984.

Ганзен В.А., Ронгинская Т.И. Системное описание потребностей человека // Вестник Санкт-Петербургского университета. Философия. Политология. Социология. Психология. Право.Международные отношения. 1999. Т. 6, No 4. C. 90–94.

Кетс де Врис М. Мистика лидерства. М.: Альпина Паблишер, 2011.

Планк М. Единство физической картины мира. М.: Наука, 1966.

Ронгиньска Т. Исследование представлений российских студентов о Польше и поляках методом фокусных групп // Polacy i Rosjanie — przezwyciężanie uprzedzeń. Поляки и русские — преодоление предубеждений / red. A.de Lazari, T.Rongińska. Łódź: Ibidem, 2006. S. 77–84.

Allen N.J., Meyer J.P. The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization // Journal of Occupational Psychology. 1990. No. 63. P. 1–18.

Fromm E. Der kreative Mensch // Fromm E.Gesamtausgabe. Bd. IX.Deutsche Verlags-Anstalt und Deutscher Taschenbuch Verlag, 1999. S. 399–407.

Fromm E. Niech się stanie człowiek. Warszawa, 1994.

Gehlen A. Die Seele im technischen Zeitalter. Sozialpsychologische Probleme in der industriellen Gesellschaft. Hamburg, Rohwolt Verlag, 1957.

Mann T. Der Tod in Venedig. Novelle. München, Hyperionverlag Hans von Weber, 1912.

Maslow A. Motywacja a osobowość. Warszawa, 2009.

Nakamura J., Csikszentmihalyi M. Motywacyjne źródła kreatywności z perspektywy psychologii pozytywnej // Czapiński J. (red.) Psychologia pozytywna. Nauka o sześciu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Warszawa: PWN, 2005. S. 103–117.

Rongińska T. Profilaktyka zdrowia psychicznego w środowisku pracy: podejście systemowe // Społeczne wymiary zarządzania nowoczesnymi przedsiębiorstwami: ludzie — kultura organizacji — społeczna odpowiedzialność / red. nauk. J. Stankiewicz. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2010. S. 580–591.

Rongińska T. Metoda systemowego opisu kompetencji profesjonalnych // Problemy Profesjologii. 2011. No. 2. S. 11–20.

Ronginska T. Psychologiczne uwarunkowania poczucia sukcesu w pracy // Problemy Profesjologii. 2012. No. 2. S. 27–35.

Ronginska T. Kreatywny charakter współczesnej edukacji // Problemy rozwoju człowieka : teoria i praktyka edukacyjna / red. nauk. B.Pietrulewicz, E.Baron-Polańczyk, A.Klementowska. Zielona Góra: Wydaw. Naukowe Polskiego Towarzystwa Profesjologicznego, 2013. S. 19–28.

Rongińska T. Lojalność pracownika w organizacji. Próba analizy // Przedsiębiorczość czyli pochwała kryzysu / red. nauk. Z.Ratajczak. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, 2014. S. 138–148.

Ronginska T. Metoda systemowego opisu pojęć wieloznacznych, Relacje // Studia z nauk społecznych. 2016. No. 1. S. 127–137.

Ronginska T., Siwińska M. La creativita dell ́ educazione italiana. Roma: Armando Editore, 2013.

Yalom I.D. Das Spinoza-Problem. München, 2012.


References

Allen, N.J., Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1–18.

Fromm, E. (1999). Der kreative Mensch. In: Erich-Fromm-Gesamtausgabe, Bd. IX (S. 399–407). Deutsche Verlags-Anstalt und Deutscher Taschenbuch Verlag. (In German)

Fromm, E. (1994). Niech się stanie człowiek. Warszawa.

Ganzen, V.A. (1984). Sistemnye opisania w psikhologii. Leningrad, Leningrad University Press. (In Russian)

Ganzen, V.A., Ronginskaya, T.I. (1999). Sistemnoe opisanie potrebnostey cheloveka. Vestnik of Saint Petersburg University. Ser. 6. Psychology, 4, 90–94. (In Russian)

Gehlen, A.(1957). Die Seele im technischen Zeitalter. Sozialpsychologische Probleme in der industriellen Gesellschaft. Hamburg, Rohwolt Verlag.

Kets de Vries, M. (2011). Mistika liderstva. Moscow, Alpina Publisher. (In Russian)

Mann, T. (1912). Der Tod in Venedig. Novelle. München, Hyperionverlag Hans von Weber.

Maslow, A. (2009). Motywacja a osobowość. Warszawa.

Nakamura, J., Csikszentmihalyi, M. (2005). Motywacyjne źródła kreatywności z perspektywy psychologii pozytywnej. In: Czapiński J.(ed.). Psychologia pozytywna. Nauka o sześciu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (pp. 103–117). Warszawa, PWN.

Planсk, M. (1966). Yedinstvo fizicheskoy kartiny mira. Moscow, Nauka Publ. (In Russian)

Rongińska, T. (2006). Issledovanie predstavleniy rossiyskich studentov o Polshe i polyakakh metodom fokusnych grupp. In: Polacy i Rosjanie — przezwyciężanie uprzedzeń (pp. 77–84), eds A.de Lazari, T. Rongińska. Łódź, Ibidem. (In Russian)

Rongińska, T. (2010). Profilaktyka zdrowia psychicznego w środowisku pracy: podejście systemowe. In: Społeczne wymiary zarządzania nowoczesnymi przedsiębiorstwami: ludzie — kultura organizacji —społeczna odpowiedzialność (pp. 580–591), ed. nauk. J. Stankiewicz. Zielona Góra, Uniwersytet Zielonogórski.

Rongińska, T. (2011). Metoda systemowego opisu kompetencji profesjonalnych. Problemy Profesjologii, 2, 11–20.

Rongińska, T. (2012). Psychologiczne uwarunkowania poczucia sukcesu w pracy. Problemy Profesjologii, 2, 27–35.

Rongińska, T. (2013). Kreatywny charakter współczesnej edukacji. In: Problemy rozwoju człowieka: teoria i praktyka edukacyjna (pp. 19–28), eds nauk. B.Pietrulewicz, E.Baron-Polańczyk, A.Klementowska. Zielona Góra, Wydaw. Naukowe Polskiego Towarzystwa Profesjologicznego.

Rongińska, T., Siwińska, M. (2013). La creativita dell ́educazione italiana. Roma, Armando Editore.

Rongińska, T. (2014). Lojalność pracownika w organizacji. Próba analizy. In: Przedsiębiorczość czyli pochwała kryzysu (pp. 138–148), ed. nauk. Z.Ratajczak. Katowice, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa.

Rongińska, T. (2016). Metoda systemowego opisu pojęć wieloznacznych. Relacje. Studia z nauk społecznych, 1, 127–137.

Yalom, I.D. (2012). Das Spinoza-Problem. München.

Загрузки

Опубликован

16.04.2022

Как цитировать

Ронгинская, Т. (2022). Системный подход к анализу психологических понятий: вклад В.А.Ганзена в развитие российской психологии. Вестник Санкт-Петербургского университета. Психология, 12(1), 55–70. https://doi.org/10.21638/spbu16.2022.105

Выпуск

Раздел

История психологии